Waarom je een mediationclausule zou moeten overwegen
Vrij naar een artikel in Rendement
Waar mensen samenwerken, ontstaan soms conflicten. Of het nu gaat om onenigheid tussen collega’s, meningsverschillen tussen leidinggevenden en werknemers, of problemen tussen werkgevers en de ondernemingsraad – een goede werksfeer is cruciaal. Om conflicten op een constructieve manier op te lossen, kiezen veel organisaties steeds vaker voor mediation. En met een mediationclausule kun je deze aanpak officieel vastleggen.
Dit artikel is geschreven door Jolanda de Groot, MfN-mediator en advocaat arbeidsrecht bij Köster advocaten. Heb je vragen? Mail stuur mij een E-mail
Wat is een mediationclausule?
Een mediationclausule is een afspraak in bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst. Hierin staat dat betrokken partijen bij conflicten eerst naar een mediator gaan voordat ze advocaten inschakelen of naar de rechter stappen. Deze clausule kan gelden bij klachten over werkrelaties, ongewenst gedrag, conflicten tussen werkgever en werknemer, of bij discussies over concurrentie- en relatiebedingen.
Het spanningsveld
In de mediationregels van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) staat dat mediation vrijwillig is. Partijen mogen zelf bepalen of ze eraan beginnen en kunnen op elk moment stoppen. Toch is er vaak een spanningsveld. Als een bedrijfsarts mediation adviseert, kan niet meewerken arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Dit spanningsveld bestaat ook bij mediationclausules. Hoewel het idee is dat partijen eerst proberen het conflict samen op te lossen, zijn ze in de praktijk niet altijd bereid om met elkaar te praten als er echt een conflict dreigt. Is mediation dan nog wel de juiste weg?
De rol van een mediator
Een mediator is onafhankelijk, onpartijdig en neutraal. In tegenstelling tot een advocaat, geeft een mediator geen oordeel en neemt niet deel aan het inhoudelijke debat. De mediator helpt partijen om met elkaar in gesprek te gaan en naar elkaars belangen te luisteren. Partijen bepalen zelf de mogelijke oplossingen, wat vaak leidt tot duurzamere resultaten.
Juridische waarde van een mediationclausule
In 2006 oordeelde de Hoge Raad dat het niet nakomen van een mediationclausule geen obstakel vormt voor een gang naar de rechter. Dit maakt de clausule juridisch gezien zwak. Maar er ligt momenteel weer een vraag bij de Hoge Raad over de afdwingbaarheid van de clausule. Advocaat-generaal De Bock stelt dat partijen eerst mediation moeten proberen voordat ze naar de rechter gaan, als dit zo is afgesproken. Dit zou de waarde van een mediationclausule vergroten.
Wat zet je in een mediationclausule?
- Overweeg goed of een mediationclausule past bij je organisatie en de mogelijke conflicten. Dit is vooral belangrijk bij samenwerkingen waar de relatie cruciaal is, zoals bij hogere functies of vertrouwensrollen.
- Een mediationclausule kan bijvoorbeeld bevatten:Bij een (dreigend) conflict proberen partijen eerst het geschil via mediation op te lossen bij een gezamenlijk gekozen MfN-gecertificeerde mediator.
- Zolang de mediation loopt, leggen partijen het geschil niet voor aan een rechter, tenzij ter bewaring van rechten.
- Als mediation niet lukt, kan het geschil alsnog naar de rechter.Als de mediator oordeelt dat het conflict niet geschikt is voor mediation, hebben partijen aan de clausule voldaan.
- Partijen kunnen in samenspraak afzien van mediation.
Escalatieladder van Glasl
Als een conflict te ver is geëscaleerd, zal mediation niet meer helpen. De escalatieladder van Glasl onderscheidt drie fasen: win-win, win-lose, en lose-lose. In de laatste fase zijn partijen zo verwikkeld in een bittere strijd dat mediation vaak niet meer werkt.
Mediation en rechtszaak
Als een partij weigert aan mediation mee te werken, kan dit tot gedoe leiden. In een rechtszaak kan de rechter meewegen of mediation is geprobeerd. Als dit niet zo is terwijl het wel was afgesproken, kan de rechter dit een partij aanrekenen, tenzij er een goede reden is voor de weigering.
Mediation als waardevol en goedkoper instrument.
Een mediationclausule kan helpen om een conflict eerst onderling op te lossen. Mediation is sneller en goedkoper dan juridische procedures en kan de onderlinge relatie verbeteren in plaats van schaden. Zelfs als een partij onwillig is, blijkt vaak dat mediation toch werkt en partijen tot een doorbraak komen.
